De Zwemwants

Grote kans dat je een paar van deze wantsen met één haal in je schepnet hebt zitten, als de sloot maar voldoende waterplanten heeft. Ze zijn iets minder algemeen dan duikerwantsen en bootsmannetjes, maar in sommige poelen wemelt het ervan. Niet dat je ze direct ziet: zwemwantsen zijn schuw en verstoppen zich in de planten. Toch kunnen ze, zoals de naam al zegt, uitstekend zwemmen. Als ze met snel roeiende achterpoten door het water gaan, lijken het waterkevers met een donkere bovenkant en een zilverglanzend luchtlaagje op de buik. De zwemwants kan op het droge goed lopen en in een schepnet kruipt hij snel over het gaas in een hoekje of bosje planten. Zonder waterplanten is deze wants niet in zijn element, hij haalt wel lucht met de punt van het achterlijf aan het wateroppervlak zoals een zwemkever, maar een zwemkever kan in die positie rusten en dat kan de zwemwants niet goed. Daarom bungelt het insect in een jampot wat hulpeloos aan het wateroppervlak, na eerst een tijd panisch rondjes te hebben gezwommen. Met wat plantjes erbij voelt hij zich meer op zijn gemak. Nog beter is een (klein) aquarium met bodem en planten. Als hij daar niet wegkruipt in de planten, drukt Ilyocoris zich schuw tegen de bodem. Nu kunnen we hem even rustig bekijken. Van boven gezien is de vorm eirond, van de zijkant gezien afgeplat (zoals veel wantsen), om die reden wordt hij dan ook wel "de platte zwemwants" of "de platte waterwants" genoemd. )¹ Veel mensen hebben een aangeboren afkeer van platte insecten. Toch is dit dier verbazend mooi aangepast aan zijn leefwijze. De onderzijde is bekleed met een dichte laag korte haartjes, die onder water een luchtbel vasthouden die onder water de buik de mooie zilverglans geeft. De achterpoten zijn van brede haarzomen voorzien en vormen daarmee krachtige peddels. De kop is gestroomlijnd met een een vloeiende, ronde vorm. De ogen lijken het dier een agressieve uitdrukking te geven. )² Verder vallen de vreemde voorpoten op, die wat op kreeftenscharen lijken. De femur (het "dijbeen") van deze poot is breed door de sterke spieren en heeft een groef. De met elkaar vergroeide tibia (scheenbeen) en tarsus(voet) vormen een soort klauw, die krachtig in de groef van het dijbeen gedrukt kan worden. Het grimmige doel van deze constructie zal duidelijk zijn: wat in die scherpe klauwen belandt komt er nooit meer levend uit. De voorpoten lijken wat op de moordende zuigkaken van de larve van de geelgerande watertor. De klauwen van de zwemwants zijn echter niet hol. Voor het leegzuigen van de slachtoffers heeft de zwemwants een vlijmscherpe snavel, waarmee hij beurtelings giftige verterende sappen in de prooi spuit en de verteerde brij opzuigt. Ook in mensenvingers kan deze giftige injectienaald diep doordringen: wees gewaarschuwd, onderzoekers die geprikt werden vonden het minstens zo erg als een wespensteek! Onder de dekvleugels hebben alle zwemwantsen vleugels van volledige lengte. De meeste exemplaren zouden niet kunnen vliegen omdat de vliegspieren niet of nauwelijks ontwikkeld zijn. Er zijn echter wel vliegende exemplaren gezien!)³ In het voorjaar schijnen de mannetjes soms geluid te maken. Na de paring, waarbij het mannetje net als bij andere waterwantsen scheef links op het vrouwtje zit, worden de eitjes in planten gestoken. Die zijn daardoor moeilijk te vinden.

De nimfen lijken veel op het volwassen dier, alleen zijn de (dek)vleugels nog niet aanwezig. De nimfen zien er door hun heldere groene kleur en rode ogen wat aantrekkelijker uit. Natuurlijk zijn ze minstens zo roofzuchtig als het volwassen dier. Toch heb ik nog nooit één een prooi zien grijpen, ook al was die vlak bij de snuit. Het lijkt alsof ze alleen in het donker jagen. Verder lijken ze kwetsbaar: in het aquarium gingen ze sneller dood dan andere insecten. De nimfen zijn dunner en doorschijnender dan de volgroeide wants. Op het plaatje rechts zie je hoe transparant het rugschild is. Door op dat plaatje te klikken krijg je behalve een vergroting ook nog wat meer foto's van een nimf zien.